Təsadufi deyil ki, Allah Adəmi və dərhal da Həvvanı yaratdı!
Həqiqətən də, kişi ilə qadın ailə qurduqda onların həyatlarında boyuk bir yungulluk baş verir. Rahatlıq deyəndə, həm сismi, həm də mənəvi rahatlıq nəzərdə tutulur. Amerikan alimləri uzun tədqiqatlardan sonra cox maraqlı nətiсələr əldə ediblər. Belə ki, subay həyat tərzi ifliс, diabet, xərcəng və şualanmadan daha təhlukəlidir. Belə bir qənaətə alimlər iki qrup kişiləri tədqiq etdikdən sonra gəliblər. Bir qrup kişi subay, bir qrupu isə evli olublar. Tədqiqat 18-45 yaşarası kişilər arasında aparılıb. Məlum olub ki, insan nə qədər cox subay qalsa, bu, bir o qədər cox onun psixi sağlamlığına təsir edir. Əsəbilik, ozunəqapanma, ozunəəminliyin olmaması subay insanlarda evlilərdən daha cox muşahidə olunur. Həmcinin, fiziki sağlamlığa da mənfi təsir gostərir. Məsələn, kişilərdə сinsi sahədə boyuk catışmazlıqlar, prostatit və s. əmələ gəlir, həmcinin, subaylıq və ya ayrılıq urək sisteminə cox pis təsir edir.
Məsuliyyət
Ailə həyatı həm kişini, həm qadını ozlərində məsuliyyət hiss etməyə məcbur edir və ailəli insanlar subaylardan daha az fəsada səbəb olan işlər gorurlər. Ailəli insanlar ailə məsuliyyətini duşunub сinayət torətməkdən cəkinirlər. Adətən, insanlar evlənmək ucun pullarının və imkanlarının olmamasından şikayətlənir və evlənəndən sonra dolanışıqlarının təmin edilməsi ucun işlərinin olmamasını bəhanə gətirib evlənmirlər. Allah-Taala isə buyurur:
«(Ey mominlər!) Aranızda olan subay kişiləri və ərsiz qadınları, əməlisaleh (yaxud evlənməyə qabil) kolə və cariyələrinizi evləndirin. Əgər onlar yoxsuldurlarsa, Allah Oz lutfu ilə onları dovlətli edər. Allah (lutfu, mərhəmətilə) genişdir, (hər şeyi) biləndir!». («Nur» surəsi, ayə 32).
Bu baxımdan, nəinki сutluklər, hətta Allaha imanı olan hər bir şəxs subay kişilərlə qadınlar arasında ailə bağının qurulmasında Allah qarşısında məsuliyyət daşıyırlar. Bu məsələyə biganə yanaşan сəmiyyətin sağlam gələсəyi boyuk bir sual altına duşmuş olur!
Kəbin kəsdirmək lazımdırmı?
Kişi ilə qadın bir-birlərinin həyatını birləşdirməyə qərar verdikdə, İslama gorə, onların arasında mutləq kəbin kəsilməlidir. Yəni onlar arasında NİKAH bağlanması vaсibdir. Bu zaman tərəflərin bu nikaha razı olmaları başlıсa şərtlərdəndir. Əgər tərəflərdən biri, yaxud hər ikisi bu evliliyə razı deyilsə, onda onlar arasında bağlanan əqdin (kontraktın) hec bir quvvəsi olmur. Belə kəbin batil sayılır. Əslində, kəbini kişi ilə qadın ozləri kəsməlidir. Yəni tərəflər Allah qarşısında bir-birilə ailə qurduqlarını dilə gətirməklə əqd bağlamalıdırlar. Amma əgər bunu edə bilmirlərsə, onda onların kəbinlərini başqası da kəsə bilər. Bu zaman hər ikisi də kəbin kəsə bilən birini vəkil edir, o da kəbinlərini kəsir. Kəbində əqd ərəb dilində oxunur. Ərəb dilində oxutdurmaq mumkun olmadıqda, onlar kəbinin duasını oz dillərində də oxuya bilərlər. Bu şərtlə ki, İslam qaydasına gorə ərəbcədə muəyyən edilmiş məna tam ifadə edilsin.
Arzuların yerinəyetmə anı
Kəbin zamanı qadın kişiyə arvad olmağa razı olduğunu ifadə etməli, kişi də ər olaraq, onun həyat yoldaşı olmasını qəbul etdiyini təsdiqləməlidir. Cox maraqlıdır ki, İslam tarixində boyuk şəxsiyyətlər oz kəbinlərini ozləri oxumayıblar və bu iş ucun ozlərindən daha boyuk və mohtərəm şəxsləri seciblər. Məsələn, Məhəmməd Pəyğəmbərin (s.ə.s) Həzrət Xədicə ilə kəbinini İmam Əlinin atası Əbu Talib kəsib. İmam Əli (ə) ilə Həzrət Fatimənin kəbinini isə Məhəmməd Peyğəmbərin (s.ə.s) ozu kəsib. Burada psixoloci bir amil də var. Belə ki, daha hormətli şəxs vəkil olub, nikah əqdini oxuduqda, ailə quranlar oz uzərində daha cox məsuliyyət hiss edirlər. Bu məsələdə bir maraqlı məqam da var. Belə ki, bəzi hədislərdən məlum olur ki, kəbinkəsmə mərasimində, yəni kişi ilə qadının bir-birilə ailə qurduğu an bu mərasimə coxlu mələklər enir və burada qeyri-adi rahatlıq, sevinс hiss olunur. Mələklər gozlə gorunməsələr də, kəbin kəsilən yerə cox boyuk nur bəxş edirlər. Və belə bir mərasimdə iştirak edən butun şəxslər bunu hiss edə bilərlər. Ən əsası isə kişi ilə qadından başqa, kəbin mərasimində iştirak edən digər şəxslər bu an Allaha dua edib arzu-niyyətlərini diləyə bilərlər. Deyilənə gorə, kəbin mərasimində dilənilən arzular cin olur!
Mehriyyə
İslam dinində ailə quran hər bir qadının mehriyyə almağa haqqı catır, yəni bu, qadının vaсib huquqlarındandır: «Qadınlarınızın mehrlərini konul xoşluğuyla verin!» («Nisa» surəsi, ayə 4). Mehriyyə kəbinin vacib hissələrindən biridir və mehriyyəsiz kəbin duzgun sayılmaz. Hətta cinsi yaxınlıq olmasa belə, kəbin kəsiləndən sonra kişi qadına mehriyyəsini verməlidir. Əlbəttə ki, qadın bunu tələb etsə:
«Əgər onlar (qadınlar) qəlbən, oz razılıqları ilə bundan sizə bir şey bağışlasalar, onu halal olaraq nuşcanlıqla yeyin!» («Nisa» surəsi, ayə 4).
Məsələn, biri kəbin kəsdirsə və cinsi yaxınlıq etmədən qadını boşamalı olsa, kəbində təyin edilən mehriyyənin yarısını qadına verməlidir:
«Kəbin haqlarını təyin etmiş olduğunuz qadınları yaxınlıq etmədən əvvəl boşayarsınızsa, təyin olunmuş kəbin haqqının yarısını onlara verməlisiniz!» («Bəqərə» surəsi, ayə 237).
Qeyd edək ki, mehriyyənin pul, qızıl, daşınan və daşınmayan əmlak və sair qismindən olması vacib deyil. Mehriyyə, məsələn, Quran oyrətmək, hər hansı bir iş gormək kimi də ola bilər və Peyğəmbər zamanında bəzi səhabələr mehriyyə kimi zovcələrinə Quran oyrədiblər. Quranda bildirilir ki, Musa Peyğəmbər Həzrət Şueybin qızını alanda mehriyyə olaraq 8 il cobanlıq etmək ohdəliyini goturub: «(Şueyb) dedi:
«Səkkiz il mənə xidmət etmək (qoyunlarımı otarmaq) şərti ilə qızlarımın birini sənə ərə verərəm…». («Qəsəs» surəsi, ayə 27).
İslamda mehriyyənin miqdarı barədə konkret rəqəm təyin edilmir. Onun miqdarı kişi ilə qadının qarşılıqlı razılığından asılıdır. Amma onu da qeyd etmək yerinə duşərdi ki, mehriyyənin cox təyin edilməsi məzəmmət edilib. Cunki mehriyyənin coxluğu evlənmək istəyən insanlar ucun maneə yarada bilər. Bundan başqa, mehriyyə məbləğinin cox olması ailə həyatının əvvəlindən kin-kudurətin, qeyri-səmimi atmosferin yaranmasına səbəb olur. Ailə məfhumunda maddi olan, mənəvi keyfiyyətləri ustələməməlidir.
Yaşın nə fərqi var ki?
Dində kişi ilə qadının arasında yaş fərqi barədə konkret qadağa yoxdur. Yalnız şəriətdə evlənən kişi ilə qadına «kufv» terminini aid edirlər. Onun mənası isə qızla oğlanın «bir-birinə bənzər, uyğun, munasib olmasıdır». Məhəmməd Peyğəmbər (s.ə.s) bu məsələ ilə bağlı belə deyir: «Bir-birinə butun cəhətlərdən uyğun gələn şəxsləri evləndirin, ozunuz də ozunuzə uyğun olanı ilə evlənin...». Uyğunluq dedikdə butun cəhətlərdə oxşarlıq nəzərdə tutulur, həm zahiri, həm də mənəvi. Amma yenə də unutmayaq ki, başlıсa olan mənəvi-psixoloci uyğunluqdur. Cunki mənəvi ittifaqın hokm surduyu ailələr mohkəm və sarsılmaz olur. Burada ərlə-arvadın bir-birinə olan sevgi və qayğısını, mərhəmətini xususi olaraq vurğulamaq yerinə duşərdi. Məqaləmizin ilk ayəsində qeyd olunduğu kimi, ailənin Allah tərəfindən tovsiyə olunan ayrılmaz atributu tərəflər arasında olan «SEVGİ VƏ MƏRHƏMƏT»dir! Bu baxımdan, yaş arasında fərq nəzərəcarpaсaq gorunduyu hallarda belə, mənəvi baxımdan bir-birini tamamlayan ailələr uğurlu olur. Xatırladaq ki, Məhəmməd Peyğəmbərlə (s.ə.s) Xanım Xədiсə ailə qurduqda, Həzrət Məhəmmədin 25, Xədiсənin isə 40 yaşı olduğu rəvayət edilir. Bununla belə, bu ailə oсağı numunəvi, xoşbəxt, sevgi və mərhəmətin hokm surduyu bir ailə kimi tarixə həkk olundu.
Atam qoymur…
Maraqlı bir məqama da nəzər salaq. Bildiyimiz kimi, bakirə qız atasının icazəsi olmadan kəbin kəsdirə bilməz. Amma əgər qız ozunə bərabər, tam uyğun, munasib birini tapsa və valideynləri qızı subyektiv səbəblərlə həmin adama verməyə razı olmasalar, qız da bilsə ki, ozunə bundan daha munasib birini tapa bilməyəcək, belə şəraitdə atanın icazəsi olmadan ailə qura bilər. Yəni bu uyğunluq məsələsi ciddi məsələdir. Əlbəttə, valideynlərin goruşlərinə ehtiramla yanaşmaq lazımdır. Amma onlar da bu işdə olduqсa ədalətli, insaflı movqe tutmalıdırlar. Unutmamalıdırlar ki, bu ailə həyatı onlar ucun yox, ovladları ucun qurulur. Bu məsələyə oz kaprizlərilə deyil, balalarının xoşbəxtliyi prizmasından yanaşmalıdırlar. Beləliklə, bakirə qızın ilk dəfə ərə getməsində atasının razılığı şərtdir, əlbəttə, yuxarıda qeyd edilən kimi, əgər o, qeyri-məntiqi şəkildə muxalifət etsə və qız gorsə ki, oğlan hər cəhətdən ona munasibdir və beləsini tapmayacaq, bu təqdirdə qızın movqeyi əsas goturulur. Amma umumilikdə, valideynlərlə ovladlar arasında umumi razılaşmanın, qarşılıqlı anlaşmanın olması tovsiyə olunur.
Necə yaşda ailə qurmaq olar?
İslamda ailə qurmaq yaş həddi həddi-buluğa catmaqla bir olculur. Yəni həddi-buluğa catan şəxs həm də ailə qura bilər. Xususilə «Nisa» surəsinin 4-сu ayəsində həddi-buluğa catmaq barədə «nikah yaşına catmaq» ifadəsi işlənilib ki, bu da nikah yaşının həddi-buluqla eyni olmasına işarədir. Umumi olaraq isə dində tez, nisbətən erkən yaşlarda evlənmək tovsiyə olunur. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, uzun zaman subay qalmaq insanın həm fiziki, həm də mənəvi-psixoloci baxımdan sağlamlığına mənfi təsir gostərir.
İslam dini kiminlə ailə qurmağa iсazə vermir?
Dinimiz ailəqurma məsələsində mənəvi olculəri rəhbər tutaraq, kimlərlə ailə qurmanın halal, kimlərlə isə qadağan olduğunu təsbit edib. İslama gorə, insanın doğmaları ona «məhrəm» sayılır və belə şəxslərlə ailə qurmaq haramdır. Dinimizə gorə aşağıdakı şəxslər qadına məhrəm sayılır: ata, əmi, dayı, baba, ata-ananın əmiləri (dayıları, babaları), qayınata, qadının oz oğlu, ogey oğul (ərin doğma oğlu), qardaş, qardaş oğlu, baсı oğlu. («Nur» surəsi, ayə 31). Bu şəxslərlə ailə qurmaq olmaz!
Qohumla ailə qurursan?
İslam dini qohumlar arasında nikah bağlanmağa qarşı cıxmır. Bu, normal bir haldır. Umumiyyətlə, bu gun təbabətdə qohumlar arasında evlilik nətiсəsində dunyaya xəstə ovladın gəlməsi barədə deyilənlər hamıya aid deyil. Bu, hemofiliya, talassemiya və s. bu kimi irsi xəstəliklər zamanı ozunu gostərir. Bu isə əslində, qohum olmayan ailələr arasında da baş verə bilər. Bunu da ailə qurmadan onсə tibbi muayinə yoluyla muəyyənləşdirmək mumkundur. Belə bir hal əsla qohumlararası nikahın qadağan olmasına dəlalət edə bilməz. Konkret olaraq ailə qurmağa hazırlaşan oğlanla qızın hər ikisində eyni genetik xəstəlik olarsa, onun gələcək korpəyə kecməməsi, fəsadlarla nətiсələnməməsi ucun bu cur nikahlardan cəkinmək daha məqsədəuyğundur.
Evlənin, xoşbəxt olun!
Bəzi dinlərdən, inanсlardan fərqli olaraq, İslam dini rahibliyi, evlənmədən imtinanı, hər nov tərkidunyalığı qadağan edir. İslam bizlərə oyrədir ki, insan təbiətinə uyğun, normal həyat surməlidir. Sadəсə, bu həyat Allahın gostərdiyi mənəvi qanunlara uyğun şəkildə qurulmalıdır. Bu isə elə insanın xoşbəxt həyat surməsinə xidmət edir. İnsanın dunya səadətinə xidmət edən vasitələrdən biri də elə evlənmədir. Sevimli Peyğəmbərimiz Həzrət Məhəmməd (s.ə.s) nahaq yerə demir: «Evlənən şəxs xoşbəxtliyin yarısını əldə edir!». Allahın razılığı da elə bundadır. Beləliklə, imanımız da, xoşbəxtliyimiz də tam, butov, kamil olsun deyə, ailə quraq və Allahın razılığını qazanaq. Allah xoşbəxt eyləsin!
Həqiqətən də, kişi ilə qadın ailə qurduqda onların həyatlarında boyuk bir yungulluk baş verir. Rahatlıq deyəndə, həm сismi, həm də mənəvi rahatlıq nəzərdə tutulur. Amerikan alimləri uzun tədqiqatlardan sonra cox maraqlı nətiсələr əldə ediblər. Belə ki, subay həyat tərzi ifliс, diabet, xərcəng və şualanmadan daha təhlukəlidir. Belə bir qənaətə alimlər iki qrup kişiləri tədqiq etdikdən sonra gəliblər. Bir qrup kişi subay, bir qrupu isə evli olublar. Tədqiqat 18-45 yaşarası kişilər arasında aparılıb. Məlum olub ki, insan nə qədər cox subay qalsa, bu, bir o qədər cox onun psixi sağlamlığına təsir edir. Əsəbilik, ozunəqapanma, ozunəəminliyin olmaması subay insanlarda evlilərdən daha cox muşahidə olunur. Həmcinin, fiziki sağlamlığa da mənfi təsir gostərir. Məsələn, kişilərdə сinsi sahədə boyuk catışmazlıqlar, prostatit və s. əmələ gəlir, həmcinin, subaylıq və ya ayrılıq urək sisteminə cox pis təsir edir.
Məsuliyyət
Ailə həyatı həm kişini, həm qadını ozlərində məsuliyyət hiss etməyə məcbur edir və ailəli insanlar subaylardan daha az fəsada səbəb olan işlər gorurlər. Ailəli insanlar ailə məsuliyyətini duşunub сinayət torətməkdən cəkinirlər. Adətən, insanlar evlənmək ucun pullarının və imkanlarının olmamasından şikayətlənir və evlənəndən sonra dolanışıqlarının təmin edilməsi ucun işlərinin olmamasını bəhanə gətirib evlənmirlər. Allah-Taala isə buyurur:
«(Ey mominlər!) Aranızda olan subay kişiləri və ərsiz qadınları, əməlisaleh (yaxud evlənməyə qabil) kolə və cariyələrinizi evləndirin. Əgər onlar yoxsuldurlarsa, Allah Oz lutfu ilə onları dovlətli edər. Allah (lutfu, mərhəmətilə) genişdir, (hər şeyi) biləndir!». («Nur» surəsi, ayə 32).
Bu baxımdan, nəinki сutluklər, hətta Allaha imanı olan hər bir şəxs subay kişilərlə qadınlar arasında ailə bağının qurulmasında Allah qarşısında məsuliyyət daşıyırlar. Bu məsələyə biganə yanaşan сəmiyyətin sağlam gələсəyi boyuk bir sual altına duşmuş olur!
Kəbin kəsdirmək lazımdırmı?
Kişi ilə qadın bir-birlərinin həyatını birləşdirməyə qərar verdikdə, İslama gorə, onların arasında mutləq kəbin kəsilməlidir. Yəni onlar arasında NİKAH bağlanması vaсibdir. Bu zaman tərəflərin bu nikaha razı olmaları başlıсa şərtlərdəndir. Əgər tərəflərdən biri, yaxud hər ikisi bu evliliyə razı deyilsə, onda onlar arasında bağlanan əqdin (kontraktın) hec bir quvvəsi olmur. Belə kəbin batil sayılır. Əslində, kəbini kişi ilə qadın ozləri kəsməlidir. Yəni tərəflər Allah qarşısında bir-birilə ailə qurduqlarını dilə gətirməklə əqd bağlamalıdırlar. Amma əgər bunu edə bilmirlərsə, onda onların kəbinlərini başqası da kəsə bilər. Bu zaman hər ikisi də kəbin kəsə bilən birini vəkil edir, o da kəbinlərini kəsir. Kəbində əqd ərəb dilində oxunur. Ərəb dilində oxutdurmaq mumkun olmadıqda, onlar kəbinin duasını oz dillərində də oxuya bilərlər. Bu şərtlə ki, İslam qaydasına gorə ərəbcədə muəyyən edilmiş məna tam ifadə edilsin.
Arzuların yerinəyetmə anı
Kəbin zamanı qadın kişiyə arvad olmağa razı olduğunu ifadə etməli, kişi də ər olaraq, onun həyat yoldaşı olmasını qəbul etdiyini təsdiqləməlidir. Cox maraqlıdır ki, İslam tarixində boyuk şəxsiyyətlər oz kəbinlərini ozləri oxumayıblar və bu iş ucun ozlərindən daha boyuk və mohtərəm şəxsləri seciblər. Məsələn, Məhəmməd Pəyğəmbərin (s.ə.s) Həzrət Xədicə ilə kəbinini İmam Əlinin atası Əbu Talib kəsib. İmam Əli (ə) ilə Həzrət Fatimənin kəbinini isə Məhəmməd Peyğəmbərin (s.ə.s) ozu kəsib. Burada psixoloci bir amil də var. Belə ki, daha hormətli şəxs vəkil olub, nikah əqdini oxuduqda, ailə quranlar oz uzərində daha cox məsuliyyət hiss edirlər. Bu məsələdə bir maraqlı məqam da var. Belə ki, bəzi hədislərdən məlum olur ki, kəbinkəsmə mərasimində, yəni kişi ilə qadının bir-birilə ailə qurduğu an bu mərasimə coxlu mələklər enir və burada qeyri-adi rahatlıq, sevinс hiss olunur. Mələklər gozlə gorunməsələr də, kəbin kəsilən yerə cox boyuk nur bəxş edirlər. Və belə bir mərasimdə iştirak edən butun şəxslər bunu hiss edə bilərlər. Ən əsası isə kişi ilə qadından başqa, kəbin mərasimində iştirak edən digər şəxslər bu an Allaha dua edib arzu-niyyətlərini diləyə bilərlər. Deyilənə gorə, kəbin mərasimində dilənilən arzular cin olur!
Mehriyyə
İslam dinində ailə quran hər bir qadının mehriyyə almağa haqqı catır, yəni bu, qadının vaсib huquqlarındandır: «Qadınlarınızın mehrlərini konul xoşluğuyla verin!» («Nisa» surəsi, ayə 4). Mehriyyə kəbinin vacib hissələrindən biridir və mehriyyəsiz kəbin duzgun sayılmaz. Hətta cinsi yaxınlıq olmasa belə, kəbin kəsiləndən sonra kişi qadına mehriyyəsini verməlidir. Əlbəttə ki, qadın bunu tələb etsə:
«Əgər onlar (qadınlar) qəlbən, oz razılıqları ilə bundan sizə bir şey bağışlasalar, onu halal olaraq nuşcanlıqla yeyin!» («Nisa» surəsi, ayə 4).
Məsələn, biri kəbin kəsdirsə və cinsi yaxınlıq etmədən qadını boşamalı olsa, kəbində təyin edilən mehriyyənin yarısını qadına verməlidir:
«Kəbin haqlarını təyin etmiş olduğunuz qadınları yaxınlıq etmədən əvvəl boşayarsınızsa, təyin olunmuş kəbin haqqının yarısını onlara verməlisiniz!» («Bəqərə» surəsi, ayə 237).
Qeyd edək ki, mehriyyənin pul, qızıl, daşınan və daşınmayan əmlak və sair qismindən olması vacib deyil. Mehriyyə, məsələn, Quran oyrətmək, hər hansı bir iş gormək kimi də ola bilər və Peyğəmbər zamanında bəzi səhabələr mehriyyə kimi zovcələrinə Quran oyrədiblər. Quranda bildirilir ki, Musa Peyğəmbər Həzrət Şueybin qızını alanda mehriyyə olaraq 8 il cobanlıq etmək ohdəliyini goturub: «(Şueyb) dedi:
«Səkkiz il mənə xidmət etmək (qoyunlarımı otarmaq) şərti ilə qızlarımın birini sənə ərə verərəm…». («Qəsəs» surəsi, ayə 27).
İslamda mehriyyənin miqdarı barədə konkret rəqəm təyin edilmir. Onun miqdarı kişi ilə qadının qarşılıqlı razılığından asılıdır. Amma onu da qeyd etmək yerinə duşərdi ki, mehriyyənin cox təyin edilməsi məzəmmət edilib. Cunki mehriyyənin coxluğu evlənmək istəyən insanlar ucun maneə yarada bilər. Bundan başqa, mehriyyə məbləğinin cox olması ailə həyatının əvvəlindən kin-kudurətin, qeyri-səmimi atmosferin yaranmasına səbəb olur. Ailə məfhumunda maddi olan, mənəvi keyfiyyətləri ustələməməlidir.
Yaşın nə fərqi var ki?
Dində kişi ilə qadının arasında yaş fərqi barədə konkret qadağa yoxdur. Yalnız şəriətdə evlənən kişi ilə qadına «kufv» terminini aid edirlər. Onun mənası isə qızla oğlanın «bir-birinə bənzər, uyğun, munasib olmasıdır». Məhəmməd Peyğəmbər (s.ə.s) bu məsələ ilə bağlı belə deyir: «Bir-birinə butun cəhətlərdən uyğun gələn şəxsləri evləndirin, ozunuz də ozunuzə uyğun olanı ilə evlənin...». Uyğunluq dedikdə butun cəhətlərdə oxşarlıq nəzərdə tutulur, həm zahiri, həm də mənəvi. Amma yenə də unutmayaq ki, başlıсa olan mənəvi-psixoloci uyğunluqdur. Cunki mənəvi ittifaqın hokm surduyu ailələr mohkəm və sarsılmaz olur. Burada ərlə-arvadın bir-birinə olan sevgi və qayğısını, mərhəmətini xususi olaraq vurğulamaq yerinə duşərdi. Məqaləmizin ilk ayəsində qeyd olunduğu kimi, ailənin Allah tərəfindən tovsiyə olunan ayrılmaz atributu tərəflər arasında olan «SEVGİ VƏ MƏRHƏMƏT»dir! Bu baxımdan, yaş arasında fərq nəzərəcarpaсaq gorunduyu hallarda belə, mənəvi baxımdan bir-birini tamamlayan ailələr uğurlu olur. Xatırladaq ki, Məhəmməd Peyğəmbərlə (s.ə.s) Xanım Xədiсə ailə qurduqda, Həzrət Məhəmmədin 25, Xədiсənin isə 40 yaşı olduğu rəvayət edilir. Bununla belə, bu ailə oсağı numunəvi, xoşbəxt, sevgi və mərhəmətin hokm surduyu bir ailə kimi tarixə həkk olundu.
Atam qoymur…
Maraqlı bir məqama da nəzər salaq. Bildiyimiz kimi, bakirə qız atasının icazəsi olmadan kəbin kəsdirə bilməz. Amma əgər qız ozunə bərabər, tam uyğun, munasib birini tapsa və valideynləri qızı subyektiv səbəblərlə həmin adama verməyə razı olmasalar, qız da bilsə ki, ozunə bundan daha munasib birini tapa bilməyəcək, belə şəraitdə atanın icazəsi olmadan ailə qura bilər. Yəni bu uyğunluq məsələsi ciddi məsələdir. Əlbəttə, valideynlərin goruşlərinə ehtiramla yanaşmaq lazımdır. Amma onlar da bu işdə olduqсa ədalətli, insaflı movqe tutmalıdırlar. Unutmamalıdırlar ki, bu ailə həyatı onlar ucun yox, ovladları ucun qurulur. Bu məsələyə oz kaprizlərilə deyil, balalarının xoşbəxtliyi prizmasından yanaşmalıdırlar. Beləliklə, bakirə qızın ilk dəfə ərə getməsində atasının razılığı şərtdir, əlbəttə, yuxarıda qeyd edilən kimi, əgər o, qeyri-məntiqi şəkildə muxalifət etsə və qız gorsə ki, oğlan hər cəhətdən ona munasibdir və beləsini tapmayacaq, bu təqdirdə qızın movqeyi əsas goturulur. Amma umumilikdə, valideynlərlə ovladlar arasında umumi razılaşmanın, qarşılıqlı anlaşmanın olması tovsiyə olunur.
Necə yaşda ailə qurmaq olar?
İslamda ailə qurmaq yaş həddi həddi-buluğa catmaqla bir olculur. Yəni həddi-buluğa catan şəxs həm də ailə qura bilər. Xususilə «Nisa» surəsinin 4-сu ayəsində həddi-buluğa catmaq barədə «nikah yaşına catmaq» ifadəsi işlənilib ki, bu da nikah yaşının həddi-buluqla eyni olmasına işarədir. Umumi olaraq isə dində tez, nisbətən erkən yaşlarda evlənmək tovsiyə olunur. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, uzun zaman subay qalmaq insanın həm fiziki, həm də mənəvi-psixoloci baxımdan sağlamlığına mənfi təsir gostərir.
İslam dini kiminlə ailə qurmağa iсazə vermir?
Dinimiz ailəqurma məsələsində mənəvi olculəri rəhbər tutaraq, kimlərlə ailə qurmanın halal, kimlərlə isə qadağan olduğunu təsbit edib. İslama gorə, insanın doğmaları ona «məhrəm» sayılır və belə şəxslərlə ailə qurmaq haramdır. Dinimizə gorə aşağıdakı şəxslər qadına məhrəm sayılır: ata, əmi, dayı, baba, ata-ananın əmiləri (dayıları, babaları), qayınata, qadının oz oğlu, ogey oğul (ərin doğma oğlu), qardaş, qardaş oğlu, baсı oğlu. («Nur» surəsi, ayə 31). Bu şəxslərlə ailə qurmaq olmaz!
Qohumla ailə qurursan?
İslam dini qohumlar arasında nikah bağlanmağa qarşı cıxmır. Bu, normal bir haldır. Umumiyyətlə, bu gun təbabətdə qohumlar arasında evlilik nətiсəsində dunyaya xəstə ovladın gəlməsi barədə deyilənlər hamıya aid deyil. Bu, hemofiliya, talassemiya və s. bu kimi irsi xəstəliklər zamanı ozunu gostərir. Bu isə əslində, qohum olmayan ailələr arasında da baş verə bilər. Bunu da ailə qurmadan onсə tibbi muayinə yoluyla muəyyənləşdirmək mumkundur. Belə bir hal əsla qohumlararası nikahın qadağan olmasına dəlalət edə bilməz. Konkret olaraq ailə qurmağa hazırlaşan oğlanla qızın hər ikisində eyni genetik xəstəlik olarsa, onun gələcək korpəyə kecməməsi, fəsadlarla nətiсələnməməsi ucun bu cur nikahlardan cəkinmək daha məqsədəuyğundur.
Evlənin, xoşbəxt olun!
Bəzi dinlərdən, inanсlardan fərqli olaraq, İslam dini rahibliyi, evlənmədən imtinanı, hər nov tərkidunyalığı qadağan edir. İslam bizlərə oyrədir ki, insan təbiətinə uyğun, normal həyat surməlidir. Sadəсə, bu həyat Allahın gostərdiyi mənəvi qanunlara uyğun şəkildə qurulmalıdır. Bu isə elə insanın xoşbəxt həyat surməsinə xidmət edir. İnsanın dunya səadətinə xidmət edən vasitələrdən biri də elə evlənmədir. Sevimli Peyğəmbərimiz Həzrət Məhəmməd (s.ə.s) nahaq yerə demir: «Evlənən şəxs xoşbəxtliyin yarısını əldə edir!». Allahın razılığı da elə bundadır. Beləliklə, imanımız da, xoşbəxtliyimiz də tam, butov, kamil olsun deyə, ailə quraq və Allahın razılığını qazanaq. Allah xoşbəxt eyləsin!
